سنگ صبور

• دریاچه ارومیه را نجات دهیم

نگذارید بمیرم!

آسوشیتدپرس : ارومیه، سومین دریاچه بزرگ آب شور جهان را دریابید

آسوشیتدپرس در گزارشی تفصیلی به بررسی نقش مهم دریاچه ارومیه در اقتصاد محلی شمال غرب ایران پرداخت و نوشت سومین دریاچه بزرگ آب شور جهان در حال تبدیل شدن به
شوره‌زار است .

آسوشیتدپرس با اشاره به این که دریاچه ارومیه سومین دریاچه بزرگ آب شور جهان به شمار می رود نوشت: افراد محلی که مسافران را با قایق بر روی این دریاچه می چرخانند
می دانند که امسال دیگر نمی توانند صدها گردشگر و مسافر را با قایق برای لذت بردن از جاذبه های گردشگری دریاچه ارومیه در این دریاچه حرکت دهند .

یک فرد محلی در این باره گفت: نگاه کنید قایق گیر کرده است . قایق دیگر بیشتر از این نمی تواند حرکت کند .
وی در عین حال به کف دریاچه ارومیه اشاره می کند که مملو از نمک و شوره زار شده است .

دریاچه ارومیه زیستگاه انواع جانوران آبزی طی سالهای اخیر بیش از 60 درصد منابع آبی خود را از دست داده است و به شوره زار تبدیل شده است . به اعتقاد کارشناسان
محیط زیست این دریاچه طی سالهای آینده به طور کامل خشک خواهد شد . آن ها سوء مدیریت در زمینه سیاستهای آبرسانی و تخریب رودخانه های بالا دست را از مهمترین علل
کاهش شدید منابع آبی دریاچه ارومیه می دانند .

بر اساس این گزارش دو سال پیش برخی مردم محلی بخش مهمی از درامد خود را از راه تور های مسافرتی برای گردشگران دریاچه ارومیه به دست می آوردند . ولی از زمانی
که خشکسالی دریاچه ارومیه تشدید شده و شوری آب این دریاچه به شدت افزایش یافته است قایق ها تنها 10 دقیقه قادر به حرکت در دریاچه هستند و بنا براین آن ها این
شغل را به زودی از دست خواهند داد .

یک فرد محلی گفت: مسافران و گردشگران از این سفر و تور خسته کننده لذت نمی برند . مسافران باید صدها متر را از کف شوره زار دریاچه بگذرند تا به قایق برسند .بسیاری
از قایق رانان قایق های خود را پارک کرده و در خانه های خود هستند .

در ماه آوریل مقامهای ارومیه فعالیت اسکله گلمانخانه را به علت کمبود شدید آب متوقف کردند. عمق آب در عمیق ترین مناطق این اسکله به کمتر از 2 متر رسیده بود
. وضعیت در اسکله های شرفخانه و اسلامی نیز به همین ترتیب بوده است .

خشکسالی دریاچه ارومیه همچنین تاثیر منفی شدیدی بر فعالیت هتلها و سایر فعالیتهای مربوط به گردشگری داشته است . از زمانی که مسافران و گردشگران داخلی و خارجی
تمایل چندانی برای سفر به دریاچه ارومیه ندارند پروژه های ساخت هتل در ارومیه متوقف شده است .

علاوه بر بخش گردشگری گسترش خشکسالی دریاچه ارومیه تهدید جدی علیه کشاورزی مناطق شمال غرب ایران به شمار می رود . وزش توفان و بادهای شدید موجب انتقال نمک به
مزارع کشاورزی منطقه می شود . بسیاری از کشاورزان اکنون به شدت نگران آینده زمینهای خود هستند . این زمینها طی قرن های گذشته به لحاظ تولید سیب درختی، انگور،
بادام، پیاز و سیب زمینی شهرت زیادی داشته است .

مسعود محمدیان کارشناس کشاورزی در این باره گفت وزش این بادها نه تنها تاثیرات منفی زیادی بر مناطق اطراف دریاچه ارومیه خواهد داشت بلکه به کشاورزی مناطق دور
تر نیز آسیبهای جدی وارد خواهد کرد .

سلمان ذاکر نماینده ارومیه در مجلس نیز هشدار داد با ادامه روند کنونی خطر سونامی شوره زار در دریاچه ارومیه به شدت رو به افزایش است .
وی افزود با خشک شدن دریاچه ارومیه در دو تا پنج سال آینده بیش از هشت تا ده میلیارد تن نمک زندگی مردم منطقه را به شدت تهدید خواهد کرد .

مسعود پزشکیان عضو شورای شهر تبریز نیز تاکید کرد دریاچه ارومیه در حال خشک شدن است ولی نه مقامهای دولتی و نه مقامهای محلی کار خاصی انحام نمی دهند .
اکنون سوال این است که این فاجعه زیست محیطی چگونه توسعه می یابد و در شرایط کنونی چه باید کرد ؟ گزارشهای رسمی نشان می دهد عوامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه خشکسالی
ده سال گذشته و افزایش بیش از حد از منابع آبی رودخانه های بالا دست دریاچه ارومیه برای مصارف کشاورزی است .

نخستین هشدارها در خصوص خشک شدن دریاچه ارومیه اواخر دهه 1990 میلادی مطرح شده است . علی رغم این هشدارها دولت به ساخت 35 سد بر رودخانه های بالا دست دریاچه
ارومیه ادامه داد . احداث جاده بین ارومیه تبریز از روی دریاچه ارومیه نیز در این مساله بی تاثیر نبوده است . هیچ گونه مطالعات زیست محیطی در خصوص اجرای این
پروژه انجام نشده و کارشناسان محیط زیست بر این باورند که احداث این جاده موجب اختلال در روند گردش منابع آبی دریاچه ارومیه شده است .

ناصر عاق استاد دانشگاه سهند تبریز در این باره گفت کارشناسان بر این باور بودند که دوره خشکسالی ده ساله دریاچه ارومیه فرا رسیده است ولی پس از گذشت این ده
سال خشکسالی همچنان ادامه یافته است .

اوایل دهه 2000 میلادی تحقیقات دانشگاهی نشان داد دریاچه ارومیه با سرنوشت مشابه دریاچه آرال در قزاقستان و ازبکستان روبرو شده است. شوروی سابق در دهه 1960
میلادی با اجرای پروژه های آبرسانی موجب کاهش شدید منابع آبی دریاچه آرال شد و حجم این دریاچه اکنون به کمتر از یک دهم دهه 1960 رسیده است .
دولت ایران در ماه آوریل برنامه سه مرحله ای را برای نجات دریاچه ارومیه اعلام کرد که شامل باروری ابرها برای افزایش بارش باران در منطقه، کاهش مصرف آب و سیستم
آبیاری و افزایش عرضه آب به دریاچه ارومیه بوده است .

برخی کارشناسان این گونه اقدامات دولت ایران را تنها نوعی اقدام سمبلیک می دانند و بر این باورند که بهترین راهکار برای نجات دریاچه ارومیه در شرایط کنونی استفاده
از آبهای ذخیره شده در پشت سدها است . منابع آبی رودخانه های بالا دست دریاچه ارومیه مهمترین نقش را در ادامه حیات این دریاچه خواهد داشت .

اسماعیل کهرم استاد دانشگاه آزاد تهران در این باره گفت احداث سد ها طی سالهای گذشته تاثیر منفی زیادی بر دریاچه ارومیه داشته است . سه پنجم منابع آبی دریاچه
ارومیه خشک شده است و میزان شوری آب دریاچه ارومیه به 350 میلی گرم در هر لیتر رسیده است . این رقم در دهه 1970 به 80 میلی گرم رسیده بود .
وی افزود دولت باید اجازه دهد تا 20 درصد آب سدها به دریاچه ارومیه سرازیر شود . مصطفی قنبری دبیر شورای حفاظت از دریاچه ارومیه تاکید کرد انتقال آب از دریای
خزر تنها راه نجات دریاچه ارومیه خواهد بود . ولی با توجه به بعد مسافت اجرای این پروژه مستلزم هزینه های بسیار زیادی خواهد بود .

یک راننده تاکسی در ارومیه از طرح دولت برای باروری ابرها ابراز رضایت می کند و می گوید این تصمیم خوبی است . هر شب به ابرهای تیره ای که می آید نگاه می کنم
و به خانواده ام می گویم به زودی باران خواهد بارید . البته یک روزنامه نگار بر این باور است که طرح باروری ابرها که از سوی دولت مطرح شده بیشتر شبیه یک نمایش
است و بارش بارانهای اخیر نیز بیشتر فصلی و موسمی بوده است .

 

خطر بروز سونامی نمک در دریاچه ارومیه

کارشناسان وضعیت دریاچه ارومیه را در سال 90 بحرانی ارزیابی کرده و احتمال خطر بروز سونامی نمک را پیش بینی می کنند و این درحالیست که دریاچه ارومیه همچنان گرفتار جلسات غیر تخصصی است.
وضعیت دریاچه ارومیه در حالی به سوی بحرانی تر شدن می رود که در خصوص ابعاد این بحران زیست محیطی توسط نخبگان، دانشگاهیان و علما هشدارهای زیادی داده شده است.

علیرغم تمامی این تاکیدات و نگرانی ها بسیاری از سازمان هایی که مسئولیت رسیدگی به وضعیت این دریاچه را دارند دچار روزمرگی شده و با تشکیل جلسات و همایش های بی نتیجه وقت هدر می دهند.
وزارت نیرو از جمله سازمان هایی است که با اتلاف زمان و انرژی در سال 89 نزدیک به چهار میلیارد ریال برای برگزاری همایش ها هزینه کرده در حالیکه این رقم می توانست با همکاری افراد متخصص جلوی بحرانی تر شدن اوضاع دریاچه را بگیرد.
پیش بینی های کارشناسان حکایت از آن دارد که میزان بارش در سال جاری در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه کاهش چشمگیری خواهد داشت و با توجه به افزایش دمای این حوزه، میزان تبخیر آب دریاچه افزایش می یابد.
با در نظر گرفتن کاهش آب های ورودی به علت احداث سازه های انسانی، این دریاچه در سال 90 در بحرانی ترین وضعیت خود قرار گرفته است.
سازمان های متعددی در طی سال های گذشته قول اقدامات سریع از جمله آب رسانی ،اصلاح الگوی کشت، بارور سازی ابرها و .... داده اند اما بررسی شرایط نشان می دهد که برخی از این اقدامات حتی شروع نشده اند.
وضعیت این دریاچه در حالی به سوی بحرانی تر شدن می رود که در خصوص ابعاد این بحران زیست محیطی، توسط نخبگان، دانشگاهیان و علما هشدارهای زیادی داده شده اما متاسفانه مسئولان ذی ربط بی توجهی نشان دادند و سعی کردند با دستور دادن برگزاری جلسات بی نتیجه غیر تخصصی، آمارسازی و ... موضوع را حل کنند.
به عقیده کارشناسان خشک شدن این دریاچه بر روی زندگی روز مره ساکنان مناطق غربی کشور تاثیر مستقیم دارد و در صورت ادامه یافتن شرایط فعلی بدون شک شاهد سونامی نمک، خشک شدن مناطق کشاورزی، شیوع بیماری های مختلف در این منطقه خواهیم بود.
انتظار می رود با توجه به شرایط ویژه فعلی شهروندان مسئولان پیگیر جدی موضوع احیا دریاچه باشند و با تمام وجود و به وسیله ای که می توانند به احیای دریاچه کمک کنند.
شهروندان باید به یاد داشته باشند که در صورت از دست دادن این سرمایه خدادادی در طول آینده باید پاسخگوی فرزندان خود باشند.
حل این مسئله نیازمند تکنولوژی های جدید بوده و دنیا در روش های جدید باروری ابرها پیشرفت های چشمگیری داشته و به کمک این روش ها می توان این مشکل را مدیریت کرد.
در حال حاضر به کمک تیمی از نخبگان و اساتید دانشگاه تبریز، امکان بومی سازی این تکنولوژی فراهم شده و با استفاده از این روش ها در کوتاهترین زمان ممکن و با تامین سه تا پنج میلیارد متر مکعب آب برای این حوزه می توان مشکل را مدیریت کرد که در این خصوص کارشناسان و متخصصان تبریزی پیشنهادی تقدیم وزارت نیرو شده است.
انتظار می رود که مسئولان با اعتماد دوباره به جوانان و نخبگان و ایجاد فرصت دوباره برای حضور آنها امکان مدیریت وضعیت فعلی را به آنها بدهند.
مطمئنا مدیریت این بحران طبیعی به کمک نخبگان می تواند الگوی مناسبی برای آینده باشد.
پیاده روی؛ آخرین راهکار اعتراض

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان غربی عریض ترین فاصله بین آذربایجان غربی و شرقی را با پای پیاده رفت و برگشت آنهم از روی دریاچه سابق(!) ارومیه
نقی کریمی مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان غربی در یک حرکت نمادین کارشناس روابط عمومی و عکاس اداره اش را برداشت و با خود به بندر رحمانلو نقده برد. این دو عریض ترین فاصله بین آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی را از محلی که چندسال قبل فقط با قایق و کشتی قابل گذر بود پیاده رفتند و برگشتند. پیاده روی طاقت فرسایی که به رکورد شدن و ایجاد موج رسانه ای که حتی بخش خبری 20 و 30 هم جزئیاتش را پخش کرد می ارزید. فراز و فرودهای این پیاده روی را که بیش از 11 ساعت به طول انجامید را از زبان علی اصغر شادجو بخوانید
به گزارش روز دوشنبه خبرنگار ایرنا، "نقی کریمی" مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی و "علی اصغر شادجو" عکاس و خبرنگار ایرنا، در این اقدام نمادین که با هدف نشان دادن فاجعه خشکی دریاچه ارومیه و کمبود آب این ذخیره گاه و تالاب بین المللی انجام شد، این مسافت را در بیش از 11 ساعت پیاده روی کردند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص این پیاده روی گفت: این اقدام نمادین با هدف نشان دادن اهمیت احیای دریاچه ارومیه برای مسوولان استان و ضرورت همکاری و همراهی همه آحاد جامعه به خصوص کشاورزان برای مشارکت در نجات این تالاب انجام شد.
"نقی کریمی" گفت: دریاچه ارومیه به خشک ترین و کم آب ترین میزان خود طی صد سال گذشته رسیده است که این امر لزوم توجه جدی عمومی و مردم و به خصوص کشاورزان در جهت استفاده بهینه از منابع آبی را می طلبد.
وی اظهار کرد: با اینکه دولت اقدامات خوب و طرح های فراوانی برای احیای این دریاچه در دست اجرا دارد، تنها راه نجات آن بارش نزولات آسمانی و رحمت خداوندی است.
وی با اشاره به اینکه مصرف نادرست و غیر اصولی در زمینه کشاورزی باعث هدررفت شدید آب شده است، خاطر نشان کرد: برداشت اضافی از منابع آب زیرزمینی به مرور باعث کاهش نفوذپذیری خاک و سفره های زیرزمینی و جایگزینی آبهای شور در این بسترها شده و ضرر اصلی آن در آینده متوجه همه به خصوص کشاورزان می شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی همچنین یادآور شد: انتقال بین حوزه ای، بارورسازی ابرها، تخصیص حق آبه دریاچه ارومیه از رودخانه های منتهی به این تالاب، آبیاری تحت فشار و تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی منطقه از مهم ترین اقدامات انجام شده و در دست اقدام توسط شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی با همکاری نهادهای مرتبط همچون سازمان جهاد کشاورزی و حفاظت محیط زیست استان برای احیای دریاچه ارومیه در حال حاضر است.
دریاچه ارومیه دومین دریاچه شور دنیا است که به دلیل بروز خشکسالی، کاهش نزولات آسمانی، عوامل انسانی، استفاده بی رویه از آبهای زیرزمینی و عدم استفاده از روش های کشت مدرن کشاورزی در حوزه دریاچه ارومیه از سال 76 شروع به خشک شدن کرده است و امروز این تالاب در بحرانی ترین شرایط زیست محیطی قرار گرفته است.
بر اساس اطلاعات موجود در شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی آب دریاچه ارومیه طی نزدیک به صد سال گذشته نیز به کمترین میزان خود رسیده بود که با ادامه بارش سطح این دریاچه طی سال های اول دهه 70 هجری شمسی با بالاترین میزان خود رسید.
دریاچه ارومیه بزرگ ترین‌ دریاچه‌ کشور است که در ارتفاع 1267 متری‌ از سطح‌ دریا واقع شده است و طول‌ آن حدود 130 تا 140 کیلومتر و عرض آن‌ بین‌ 15 تا 50 کیلومتر متغیر است‌.
عمق‌ متوسط این دریاچه تا شش متر و عمق آب در عمیق ترین قسمت ها تا 25 متر در تراز عادی بوده است.
دریاچه ارومیه شورترین دریاچه دنیا بعد از "بحرالمیت" به شمار می رود.
دریاچه‌ ارومیه‌ دارای 102 جزیره و شبه جزیره‌ است که از اهمیت‌ گردشگری‌، جغرافیایی، بیولوژیکی و اکولوژیکی شایان‌ توجهی‌ برخوردار است و مهمترین آنها جزیره کبودان‌، اشک‌، اسپیر و آرزو است.
در حال حاضر تراز دریاچه ارومیه در کمترین حالت 25/1271 سانتی متر است این درحالی است که تراز این تالاب در بالاترین میزان در تاریخ 21 خرداد ماه سال 74 در حدود 41/1278 سانتی متر بوده است.

منبع :آینا نیوز